چه زمانی برنامه‌نویسان بازنشسته می‌شوند؟ آیا 35 سالگی زمان خداحافظی است؟

بیایید درباره حقیقت، شایعات و انتهای مسیر برنامه‌نویسان صحبت کنیم.

چرا به نظر می‌رسد تعداد برنامه‌نویسان میان‌سال در صنعت خیلی کم است؟ این همه برنامه‌نویس در میان‌سالی کجا می‌روند؟ آیا شرکت‌ها برنامه‌نویسان مسن‌تر را کنار می‌گذارند؟ اگر یک برنامه‌نویس در 50 سالگی برای یک موقعیت شغلی اقدام کند، در برابر افراد 20 و 30 ساله چقدر شانس موفقیت دارد؟ باورهای غلط زیادی در این مورد وجود دارد، ولی تعدادی هم حقیقت تلخ در این میان است.

اینکه یک فرد 35 و یا 40 ساله را «پیر» فرض کنیم، قطعاً شوکه‌کننده است. البته منظور از «پیر» زمانی است که برنامه‌نویسان تصمیم به تغییر شغل و یا بازنشستگی می‌گیرند.

آیا 40 سالگی برای برنامه‌نویسان، همان 60 سالگی است؟

در سال 2019، Stack Overflow یک نظر‌سنجی از 66329 توسعه‌دهنده حرفه‌ای از تمام دنیا ترتیب داد. این بخشی از نتایج به‌دست‌آمده است:

از میان تمام افراد، 71.7 درصد کمتر از 35 سال و 85 درصد از افراد زیر 40 سال سن داشتند. این آمار در مقایسه با آمار هر صنعت دیگری، بسیار عجیب است. در همین نظرسنجی، از میان 50705 پاسخ، مشخص شد که بیشترین میانگین سنی توسعه‌دهندگان متعلق به استرالیا و ایالات متحده آمریکا با 32.8 سال سن است. کمترین میانگین سنی هم به هند با 25.9 سال سن تعلق داشت.

بر اساس این مطالعه، تعداد توسعه‌دهندگان نرم‌افزار بین 55 تا 64 سال در آمریکا، از 87 هزار نفر (8.3 درصد) در سال 2011 به 195 هزار نفر (10.7 درصد) در سال 2019 افزایش یافته است. پس تجمع توسعه‌دهندگان مسن‌تر در آمریکا بیش از اکثر کشورها است، ولی به‌مرور این سناریو تغییر خواهد کرد.

بر اساس داده‌های Evans Data Corporation، حدود 24 میلیون توسعه‌دهنده در جهان وجود دارد و تا سال 2024 این عدد به 30 میلیون خواهد رسید. آمریکا با چیزی نزدیک به 4.4 میلیون توسعه‌دهنده، بیشترین عدد را در مقایسه با سایر کشورها دارد، ولی به نظر می‌رسد که تا سال 2024، هند از آمریکا پیشی خواهد گرفت.

واقعیت این است که قاره آسیا توسعه‌دهندگان نرم‌افزار بیشتری تربیت می‌کند و روز‌به‌روز، میانگین سنی توسعه‌دهندگان در این کشورها کاهش می‌یابد.

چرا افراد مسن کمتری در این صنعت مشغول به کارند؟

تقاضا و توقع حقوق بالاتر

مشخص است که یک توسعه‌دهنده نرم‌افزار مسن‌تر و باتجربه‌تر شایسته و خواهان حقوق بیشتری نسبت به یک نیروی جوان‌تر است (البته نه در هر شرایطی).

مشکل اصلی تقاضا است. آیا شرکت‌های نرم‌افزاری به این توسعه‌دهندگان باتجربه احتیاج دارند و آیا استخدام آن‌ها با حقوق بالاتر ارزشش را دارد؟ غالباً نه. یک شرکت به تعداد بالایی از توسعه‌دهندگان ارشد نیاز ندارد. هر شرکتی باید امکان مالی خودش را در نظر بگیرد. نگهداری تعداد زیادی توسعه‌دهنده مسن‌تر با حقوق بالاتر امکان‌پذیر نیست.

تغییر شغل

بسیاری از توسعه‌دهندگان به‌دنبال راهی هستند تا بدون نوشتن کد، درآمد بیشتری کسب کنند. پس یکی دیگر از دلایل، تغییر شغل افراد است.

یادگیری بی‌پایان

فناوری‌ها، زبان‌های برنامه‌نویسی و فریم‌ورک‌ها با سرعت خیلی زیادی در حال تغییر و رشد هستند؛ به‌طوری که بسیاری از توسعه‌دهندگان قدیمی‌تر (و یا حتی جوان) نمی‌توانند با آن همراه شوند. در هیچ صنعت دیگری نیاز به یادگیری با این سرعت نیست. برنامه‌نویس‌ها باید همواره دانش خود را به‌روز کنند و از آخرین تغییرات صنعت مطلع باشند.

با بالاتر رفتن سن، مسئولیت‌های بسیار دیگری هم در زندگی به وجود می‌آیند. بنابراین، افراد مسن‌تر نمی‌توانند به اندازه جوان‌تر‌ها برای یادگیری وقت بگذارند. این هم یکی دیگر از دلایل کاهش حضور افراد مسن‌تر در حوزه برنامه‌نویسی است.

محیط

هرچه زمان می‌گذرد، توسعه‌دهندگان مسن‌تر متوجه می‌شوند که در سمت قدیمی تیم هستند و خود را در میان تعداد زیادی از برنامه‌نویسان جوان می‌یابند. بسیاری به‌دلیل تفاوت سنی و موارد دیگر، نمی‌توانند با برنامه‌نویسان جوان ارتباط برقرار کنند و در نتیجه در محیط کار احساس تنهایی می‌کنند. این هم یک دلیل دیگر است.

یک صنعت نسبتاً جدید

صنعت نرم‌افزار به نسبت دیگر صنایع جدیدتر است. این یکی از اصلی‌ترین دلایل است. هرچه این صنعت کهنه‌تر شود، احتمالاً افراد مسن بیشتری خواهیم دید.

فرهنگ استارت‌آپی هم مزید بر علت می‌شود

کارآفرینان در تلاش برای ساخت سریع چیزهای جدید و تغییر یک سری اصول و قواعد هستند. رویای هر کارآفرین تغییر جهان در جهت مثبت است.

یک ایده بسیار شکننده است و اجرای آن تمام ماهیت آن است. ولی قبل از اجرا، کارآفرینان نیاز به تعدادی محصول تکنولوژی دارند. آن‌ها نمی‌توانند صبر کنند تا یک محصول تولید شود و به توسعه سریع محصولات فناوری نیاز دارند. علاوه بر این، استارت‌آپ‌ها هنگام جمع‌آوری سرمایه‌گذاری سری A یا مقدار زیادی پول، اغلب توانایی پرداخت هزینه بیشتر را ندارند.

بنابراین برای توسعه سریع و ارزان محصولات فناوری، کارآفرینان همیشه به‌دنبال توسعه‌دهندگان جوان هستند. اما این هم درست است که وقتی یک استارت‌آپ رشد می‌کند، آن‌ها به توسعه‌دهندگان با‌تجربه و ارشد نیاز دارند تا بتوانند پایه و معماری محکمی برای محصولاتشان ایجاد کنند.

فکر می‌کنم شرکت‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که جوان‌ها بازدهی بهینه را دارند. از آن‌ها استفاده کنید، از شرشان خلاص شوید و بعد جایگزینشان کنید.

دن لیونز، نویسنده سابق سریال Silicon Valley

این گرایش گسترده‌ی سن‌گرایی در صنعت فناوری مشکلات متعددی را ایجاد می‌کند، از جمله فشار ذهنی هم برای توسعه‌دهندگان جوان و هم توسع‌دهندگان مسن‌تر.

مطلب مشابه: چرا توسعه‌دهندگان ارشد بیش از تازه‌کارها در مصاحبه‌های کاری رد می‌شوند؟

چگونه به‌عنوان یک برنامه‌نویس در این صنعت دوام بیاوریم؟

برنامه‌نویسی برای بسیاری از افراد فقط یک شغل و حرفه نیست. هنوز هم بسیاری از توسعه‌دهندگان با بیش از 50 یا 60 سال سن، برنامه‌نویسی می‌کنند. به بسیاری از این افراد مشاغل دیگری هم پیشنهاد شده است، ولی آن‌ها برنامه‌نویسی را ادامه داده‌اند؛ چون عاشق آن هستند.

با این حال، چه عاشق این کار باشید چه نباشید، اگر می‌خواهید مدت زیادی در این حرفه دوام بیاورید، باید چند عامل را مد‌نظر قرار دهید. 

از ذهنیت جوان پیروی کنید

توسعه‌دهندگان جوان در کنار ارزان‌تر بودن، دو ویژگی دیگر هم دارند که باعث انتخاب آن‌ها توسط استخدام‌کننده‌ها می‌شود.

• آن‌ها همواره می‌خواهند بیاموزند، کنجکاو هستند و از یادگیری مسائل جدید نمی‌ترسند. به همین دلیل، دانش فنی آن‌ها احتمالاً به‌روزتر است.
• آن‌ها می‌توانند از ایده‌های جدید الهام بگیرند و بینش تازه‌ای داشته باشند.

پس از ذهنیت جوان پیروی کنید. اگر یک ذهن جوان داشته باشید، سن شما اهمیت کمتری خواهد داشت. 

بار اضافه به دوش نکشید

به‌عنوان یک کارآفرین بسیار دیده‌ام که برنامه‌نویسان «بار اضافی فناوری‌های قدیمی» را به دوش می‌کشند. لطفاً این کار را نکنید. ذهنتان را برای فراگیری تکنولوژی‌های جدید باز نگه دارید.

همچنین اگر یک برنامه‌نویس تجربه زیادی در یک زبان برنامه‌نویسی خاص داشته باشد و هیچ تجربه‌ای در سایر بخش‌ها نداشته باشد، برخی از استخدام‌کنندگان آن را به‌عنوان یک علامت خطر در نظر می‌گیرند. پذیرای تکنولوژی‌های جدید باشید و از آن‌ها استفاده کنید.

آخر خط کجاست؟

اگر تا اینجای متن را خوانده باشید، احتمالاً از خودتان پرسیده‌اید که آیا برنامه‌نویسان بعد از سن مشخصی به اجبار از کارشان کنار گذاشته می‌شوند یا نه. جواب این سؤال در اغلب موارد نه است.

بیایید ببینیم برای این افراد چه اتفاقی می‌افتد:

مدیریت

همان گونه که شرکت‌ها از نیروی کار جوان و باانرژی برای صرف هزینه‌ کمتر استفاده می‌کنند، از توسعه‌دهندگان باتجربه هم در نقش‌های حیاتی دیگر استفاده می‌کنند؛ مثل مدیران سطوح اول و یا دوم.

مشاور

خون تازه در رگ‌های یک شرکت مزایای بسیاری دارد، ولی وجود یک مشاور ضروری است. توسعه‌دهندگان باتجربه به مشاوران مستقل و یا استخدام‌شده برای شرکت‌ها تبدیل می‌شوند و اگر در کارشان خوب باشند، درآمد بسیاری زیادی هم بدست می‌آورند.

فریلنسر

بعضی از این افراد هم تصمیم می‌گیرند فریلنسر شوند، چرا‌که می‌خواهند مطابق قوانین خودشان کار کنند.

متخصص در یک حوزه خاص

بسیاری هم به یک متخصص در یک حوزه خاص تبدیل می‌شوند. در بعضی از بخش‌های خاص، تجربه بالا همیشه تقاضای زیادی دارد. من افراد زیادی را می‌شناسم که در حوزه‌های پرتقاضایی مثل کلان‌داده‌ها برای خدمات درمانی و یا معماری ابری متخصص شده‌اند.

بازنشستگی زودهنگام 

بسیاری از توسعه‌دهندگان زودتر از موعد خود را بازنشسته کرده و حرفه خود را به‌عنوان مربی توسعه‌دهندگان جوان‌تر ادامه می‌دهند.

شروع یک استارت‌آپ

بسیاری از توسعه‌دهنده‌های با‌تجربه با استفاده از مهارت‌ها و ارتباطات خود، یک شرکت تکنولوژی و یا یک استارت‌آپ جدید راه‌اندازی می‌کنند.

برنامه‌نویس ماندن

بله! این هم یک گزینه است و بسیاری از افراد حتی در 50 یا 60 سالگی هم برنامه‌نویسی می‌کنند. مهارت بالای آن‌ها، آن‌ها را در این صنعت نگه می‌دارد.

سخن پایانی

توسعه‌دهندگان مسن با نگرانی در‌مورد ثبات شغلی مواجه هستند. این می‌تواند منجر به افزایش استرس یا حتی سندرم ایمپاستر (impostor syndrome) شود. من فکر می‌کنم با آماده‌سازی زودهنگام افراد برای این شرایط، می‌توان از این امر جلوگیری کرد. 

چه جوان باشید و چه پیر، قانون ساده است: اگر خودت را دائماً به‌روز نکنی، تاریخ انقضایت به سر می‌رسد. زبان‌های برنامه‌نویسی، فریم‌ورک‌ها و کتابخانه‌های جدید همیشه ظاهر می‌شوند. همیشه به‌روز باشید. افراد ماهر اغلب این را نادیده می‌گیرند، اما واقعیت این است که در این صنعت، مهارت‌ها می‌توانند خیلی زود از رده خارج شوند.

شمار برنامه‌نویسان جوان به‌سرعت در حال افزایش است. پس آیا برنامه‌نویسی در حال تبدیل شدن به حرفه‌ای برای جوانان است؟ نظر شخصی من این است که سن فقط یک عدد است؛ به‌شرطی که برنامه‌نویسان همواره خود را به‌روز نگه دارند و ذهنیت یادگیری را در خود داشته باشند. شما چه فکر می‌کنید؟